Nauczyciel jako ogrodnik czyli praca z klasą na odległość

Przyszedł ogrodnik do ogródka: Ojej! Jaki tu bałagan! Trzeba tu posprzątać! Trzeba tu zagrabić! Zrobić grządki! Zasiać nasiona! Zasypać ziemią! Podlać roślinki! Ogrodnik zrobił wszystko co trzeba: posprzątał, zagrabił, zrobił grządki, zasiał nasiona, zasypał ziemią i podlał wodą. Potem świeciło słoneczko. Jak wrócił ogrodnik do ogródka to zobaczył: O jakie piękne i zadbane kwiatki! Dowiedział się:  Jesteśmy dla siebie ważni. Poczuł: Jestem odpowiedzialny za moje roślinki. 

Praca wychowawcy jest jak praca ogrodnika. Jest nie tylko siewcą, oraczem i pielęgniarzem, ale także myśli o przyszłości swojego ogrodu.

Od początku nawiązania relacji ze swoją klasą stajesz się siewcą. Rozrzucasz ziarna wiedzy, które przy dobrych warunkach mogą rozwinąć się w piękną roślinę. Kiedy korzystasz z nowych pomocy technologicznych do utrzymania procesu edukacji swoich uczniów oraz jako formę spotkania w czasie kwarantanny – dziecko zdobywa wiedzę o świecie oraz wiedzę o relacji, która was łączy. Ta wiedza to twierdzenia “jestem ważny dla Pani/Pana”, “nasza klasa jest ciągle klasą”, “możemy o sobie pamiętać”. Pamiętaj nauczycielu – wychowawco: możesz nadal rozrzucać nasiona wiedzy, nawet jeśli teraz będą to “nasiona wirtualne”.

Ogrodnik pozostaje w relacji ze swoim ogrodem w sposób stały i niezmienny.  Staje się jego opiekunem czyli obiektem przywiązania. Troszczy się o niego w pogodę i niepogodę, chroni przed przymrozkami, podlewa kiedy panuje susza. Nauczyciel jest realnym obiektem przywiązania dla dziecka. Każde dziecko w inny sposób przywiązuje się do nauczyciela, ale budowanie przywiązania z dziećmi i między dziećmi to najlepsza profilaktyka. W czasie kwarantanny również należy podtrzymywać – nawozić i nawadniać – więzi klasowe i więzi z wychowawcą. Wychowawco, nie bój się dzieci, swojej klasy. Hałas jaki panuje na spotkaniach online jest hałasem i dźwiękiem jaki wewnętrznie panuje w dzieciach. To dźwięk pracujących emocji: smutku, rozczarowania, przygnębienia, złości, radości. Nie zatykaj uszu, ale wsłuchuj się w tę muzykę. A może stworzycie własną piosenkę, melodię z czasu kwarantanny? 

Dzieci powinny nie tylko spotkać się z nauczycielem i nie tylko usłyszeć Ciebie, ale również usłyszeć swoich kolegów i koleżanki. Czasem może się okazać, że tęsknota za szkołą będzie ich wspólnym uczuciem. Nie bój  się okazywać swoich uczuć związanych z tą sytuacją (oczywiście zachowując pewne granice). Dla niektórych dzieci możesz być jedynym modelem w tej kwestii. Dziecko słysząc “złości mnie ta sytuacja”, “tęsknię za wami”, “nie podoba mi się, że tak długo to trwa”, może zidentyfikować się z tymi uczuciami i nauczyć się je werbalizować. Wprowadź zasady w trakcie takiego spotkania, nawet jeśli te zasady były wprowadzone wcześniej w klasie. Ten stan wymaga na nowo ustalonych granic. Pamiętaj, dzieci potrzebują klasy do trwania w poczuciu “jestem jednostką społeczną”, “jestem częścią mojej klasy”.  Ważne aby być ze sobą w pogodę i niepogodę. Nie pozwolić na to aby więzi klasowe oraz więzi klasy z Tobą uległy wysuszeniu.

Zdarzają się takie sytuacje, kiedy ogrodnik potrzebuje odnaleźć szczególny nawóz, lekarstwo lub sposób na obchodzenie się z rośliną.  Podobnie wychowawca teraz poszukuje wiedzy jak być ze swoją klasą w tej odmiennej rzeczywistości. Szuka sposobów aby relacja z uczniami była utrzymana. Odbywa rozmowę z innymi nauczycielami czy ze specjalistami (psychologiem, pedagogiem, terapeutą), aby wyjaśniać różne problemy i rozwiać wątpliwości. Poszukując odpowiedzi na pytania udowadniasz, że w tym czasie jest wiele pytań.  Na niektóre znajdujemy odpowiedzi, a na inne nadal nie. Zdolność do zadawania pytań, rozmawiania o dylematach, ukazuje, że akceptujesz stan chaosu i własnej niewiedzy, jak również tolerujesz frustrację kiedy jest pytanie, a nie ma na nie odpowiedzi.

Niewątpliwie, ten miesiąc pokazał plusy i minusy tej nowej rzeczywistości. Czy oddzieliłeś już kwiaty od chwastów? Czy zastanawiasz się jakie uczucia pracują w Tobie w tym czasie? Samoobserwacja i refleksja jest pewnym kluczem do rozumienia zachodzących procesów na świecie. Pamiętaj, twoje samopoczucie, myślenie i interpretowanie tej rzeczywistości może wpływać na dzieci. Nie musisz tego mówić. Badania pokazują, że znaczną część informacji dzieci odczytują z twarzy dorosłych oraz z tonu ich głosu. Twoja twarz również jest źródłem informacji. Postaraj się rozeznać jakie nasiona zakiełkowały w tobie aby móc, przynajmniej częścią z nich, obdarować dzieci. Uważaj na pokrzywy!

W zależności od czasu i pory roku ogrodnik dba o swój ogród na różny sposób. Jesienią robi porządki, grabi liście, przycina krzewy, chroni go przed przymrozkami. Pamięta o ogrodzie również zimą, kiedy przysypany jest śniegiem.  Wspomina go ogladając zdjęcia czy suszone płatki kwiatów. Nauczycielu, w szkole nadszedł czas, pora kwarantanny – kiedy Twoja relacja z dziećmi wygląda inaczej. Zanim wybuchła epidemia spotykaliście się przecież każdego dnia. 

Każdy wychowawca jest jakby nauczycielem historii. Dobrze, jeśli stworzy coś z klasą na czas kwarantanny. Coś, co będzie miało swoją nazwę, co pozwoli zachować pamięć o tym czasie. Dorosły, który uczy, że można o sobie pamiętać i że powstaje pamiątka z przerwy, to osoba, która uczy nie tylko nowej strategii radzenia sobie z trudną rzeczywistością, ale także – czym jest rozstanie. Najbardziej konstruktywną strategią jest stworzenie rytuału, który będzie dawał poczucie przynależności i wspólnego przeżywania.  Co ważne, rytuał klasowy może przerodzić się w pamiątkę, będzie elementem historii klasy. Będzie jak piękny, ususzony kwiat – budulec wspomnienia.

Drogi Nauczycielu poniżej zamieszczamy dla Ciebie kwestionariusz, z którego dowiesz się jakim jesteś ogrodnikiem. Dla chętnych załączamy propozycję kwarantanki klasowej czyli zadania dla Twoich podopiecznych na czas kwarantanny, którego celem jest podtrzymanie więzi dzieci z Tobą i między sobą.

"Umysł przypomina żyzny ogród, którym trzeba się codziennie zajmować, aby kwitł"

Anthony de Mello

"Najważniejszą cechą ogrodników jest to, że zawsze patrzą optymistycznie, zawsze są przedsiębiorczy i nigdy nie są usatysfakcjonowani. Ciągle chcą zrobić coś lepiej niż kiedykolwiek wcześniej"

Vita Sackville-West

"Niezapisane
wspomnienia więdną
jak nieuprawiany ogród"

Julia Hartwig

"Jeśli urodzę się jeszcze raz, znowu zostanę ogrodnikiem. I następnym razem także. Bo jedno życie to mało aby zrealizować tak wielki zawód"

Karl Foerster